En İyi Not Tutma Yöntemi: YOKUS Modeli

Akademik başarının etkenlerinden biri olan, taşınır belleğimiz, notlarımızın çoğu kez eline kalmışızdır. Not tutulur, alınır, istenir, dağıtılır. Peki notlarımızı nasıl tutmamız gerek? Not alırken nelere dikkat etmeliyiz? Not Alma Teknikleri neler? Peki en iyi not tutma yöntemi nedir?

Akıl nankör, not esastır.

📒İyi Dinleyici İyi Not Tutar

Hayatımızda ilk uyguladığımız öğrenme kavramı: dinlemektir. Yapılan araştırmalara göre; dinleyerek öğrendiklerimizin %70’ini bir saatte, %80’ini bir günde unutuyoruz. Bu açıdan en önemli araç, unutmamak için not almak veya not tutmaktır. Peki, en iyi not nasıl tutulur? Gelin, inceleyelim.

Dinlemek ve iyi not tutmak, akademik başarıyı sağlayan iki kritik beceridir. Amacına uygun ve iyi odaklanılan bir dinleme olmadan doğru notlar tutmak olanaksızdır. Dinlenilen bilgilerin kalıcılığını ise not tutarak sağlarız. Ancak düzenli ve sistemli bir eğitim ile seri bir konuşmanın içinden istenilen ve gerekli bilgileri not alabiliriz. Nihayetinde,  neyi, ne kadar not alacağını bilmek akademik başarının önemli bir etkenidir. Halbuki, not alarak dinlemenin boyutları ve farklı not alma tekniklerinin öğretilmesi gerekir. Klasik not alma tekniklerinin yanı sıra gelişmiş not alma yöntemleri olan; zihin haritalama, kavram haritası, Cornell tekniği** ve benzeri teknikler ile not tutma becerileri geliştirilmelidir.

Dinleme, sadece karşı tarafı işitmekten oluşmaz. Dinleme, karşı tarafa ilgi ve saygı göstermeyi, anlamayı içeren bir algılama süreci demek daha doğru olur. Böylece, not almanın ilk adımıdır. Dinleme, üç temel beceriye sahip bilinçli yapılan bir eylemdir. Bunlar; tutum, dikkat ve adaptasyondur. Dinlerken konuşmacıya kendimizi vermeli ve notumuzu tutmalıyız. Konuşmacıyı dinlerken yapılan hatalardan biri kaynaklara bakmak veya onları okumaktır. Aynı zamanda her şeyi not tutmaya çalışmanın olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir.

📝Neden İyi Notlar Almalıyız?

Eğitimde amaç değil araç niteliği taşıyan not tutmanın temel olarak iki gerekçesinin olduğu söylenebilir;

1. Konuya dikkati yoğunlaştırma
2. Hatırlama düzeyini artırma

Zaman baskısının değişik not alma tekniklerinin geliştirilmesinde etkili olduğu söylenmektedir. Örneğin,  araştırmacılar konuşma hızını saniyede ortalama 2-3 kelime ile ölçerken, ortalama el yazısını saniyede 0.2-0.3 kelime olarak saptamışlar. Şüphesiz, bu da not alanın kusurlu ve eksik not almasına yol açabilmektedir.

Tablo 1: Klasik/Lineer ve Gelişmiş/Non Lineer Not Alma Tekniklerinden Bazı Örnekler

Not tutmak kendi başına bir amaç değil, öğrenmek için iyi bir araç ve yardımcıdır. Not tutmanın tekniği ne olursa olsun kalıcılığı sağlama açısından büyük bir önemi vardır. Esas itibarıyla, yapılan çalışmalar, organize ve iyi yapılandırılmış notların öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştırdığı, bilişsel becerilerini %20 daha fazla geliştirdiğini göstermektedir. Muhakkak, bu beceriler öğrenme ve iyi akademik performans için kritik öneme sahiptir.

✨İyi Not Almada YOKUS Modeli

Peki, iyi not nasıl tutulur? Kısaca söylemek gerekirse, “YOKUS” modelini literatür araştırmalarımda bulduğum ortak sonuçlar üzerinden oluşturdum. Aslında model, not alma üzerine olan ilkeleri oluşturmakta. Bu beş ilkeye sadık kalmanızın sizi iyi bir not tutucu yapacağını düşünmekteyim.

1️⃣ Yöntem

Öğrenme teknikleri: Eğitim bilimcilerin ve diğer bilim dallarının yıllardır üzerinde çalıştığı ve tartıştığı bir konu. Bu konuda kişinin öğrenme tekniği vardır ve eğitimi ona göre almalıdır diyenler bir o kadar çokken, “Hayır öğrenme teknikleri akademik başarıyı etkilemiyor.” diyenler de yadsınamaz. Ben iki tarafı da açıklarken, gelin buna siz karar verin.

Çoklu zeka kuramı ve temsil sistemlerini dikkate aldığımızda, bize herkesin kendine has zekası ve doğuştan gelen öğrenme teknikleri var demektedir. Öğrenme teknikleri, öğrenmeyi öğrenmenin temel basamaklarından biri olup eğitimci, öğrenci hatta tüm toplumun bilmesi gereken konulardandır.

Düşünceler, beynimizde beş duyumuz ile temsil edilir. Ancak çocukluk çağında, düşüncenin zihindeki algılanmasında koku ve tat duyuları büyük oranda silinir. Böylece geriye kalan üç duyumuz (görsel, işitsel ve kinestetik) zihinde düşünceyi temsil eder. Dolayısıyla öğrenme tekniklerimiz de beynimizin ağırlıklı kullandığı temsil sistemlerine uygunluk gösterir. Sinir bilimine ve metabilişsel süreçlere de giren bu konuya derinlemesine inmeden önemli kısımları vurgulamak istiyorum. Bu üç temsil sisteminden hangisiyle daha iyi öğrendiğimizi bildiğimizde not tutma alışkanlığımızı da ona göre şekillendirebiliriz. “Ben daha çok görerek öğrenen biriyim” diyen biri notlarını daha çok çizerek, resimler ekleyerek öğrenebileceği gibi, “Ben daha çok dinleyerek öğrenirim” diyen biri de kendi sesini kaydederek notlar almayı deneyebilir. Yine de daha detaylı bilgi almak isterseniz buradaki makaleye göz atmanızda fayda var.

Öğrenme teknikleri üzerine literatür muazzam olsa da bazı çalışmalar bunun aksini de söylemektedir. Aslında kafanızı çok karıştırmak istemem ama Pashler ve arkadaşlarının çalışmaları bu alanda iyi bir örnek. Araştırmalarına göre; öğrenme tekniklerinin etkinliği üzerine yeterince deneysel çalışma bulunmamakla beraber, yapılan çalışmalarda da kanıtların öğrenme tekniklerinin aleyhine olduğunu söylemekteler. Neticede, öğrenme tekniklerinin popülerliğinin de öğrenmeyi teşvik etmesinden geldiğini ifade ediyorlar.

Özetle, öğrenme teknikleri belki de sandığımız kadar akademik başarıyı etkilemiyor. Belki de, biz sadece daha keyif aldığımız bir yoldan öğrenmek istiyoruz. O yüzden, not alırken notunuzun yöntemi biraz da size kalıyor. Yine de bir yönteminiz olacağını unutmayın.

2️⃣ Organize

Siz notlarınızı sınıflandırdığınızda, beyniniz de aynı şekilde sınıflandırmaya gidiyor. Sonucunda, iyi sınıflandırılmış bir not öğrenmeyi kolaylaştırır, ulaşılabilirliği sağlayarak pekiştirmenizi artırır. Neticede, bilimsel çalışmalarda da organize ve iyi yapılandırılmış notlar ile öğrencilerin öğrenme kriterleri arasında güçlü ilişkiler bulunmuştur. Bu açıdan oluşturduğumuz notlara etiketler vermek avantajlı bir yoldur. Eğer bu sınav olacağınız bir ders ise not çıkardıktan sonra notlara yönelik sorular oluşturmanız doğru bir uygulama olacaktır. Ben de bu şekilde çalışırım ve çoğu zaman faydasını görmüşümdür.

3️⃣ Kısa ve Öz

Notlarınızda özellikle telgrafik cümleler kullanmaya çalışın. Nedir telgraf tipi cümleler? Açıklamak gerekirse eski bir haberleşme cihazı olan telgraf, kullanıldığı zamanlarda kelimeler üzerinden ücretlendirildiğinden çok uzun ifadeler kullanmaktan kaçınılır, karşı tarafın anlayacağı kadar az kelimeyle çok şey anlatılmak istenirmiş. Dolayısıyla, notlarınızda da tam bu esasa dayanmamız gerekiyor. Ortalama 3-5 kelimelik cümleler ile notlarını almanızda fayda var. Bir diğer husus da cümlelerinizi art arda sıralamak yerine maddelendirin. Çoğumuzun bildiği bir sihir bu zaten.

4️⃣ Ulaşılabilir

Notların olmazsa olmazı ve hepimiz için en can alıcı noktası ulaşılabilirliğidir. Günümüz teknolojisi, bilgi çağı diyoruz ama tuttuğumuz nota istediğimizde ulaşamıyorsak ne anlamı var. Bu düşünceyle, el yazısı mı, elektronik mi ayrımında kalıyoruz. Siz, bir tarafta yer almak isteyebilirsiniz ama notunuza başvurmak istediğinizde ulaşılabilmelisiniz.  El yazısından kopamayanlardan iseniz belki de notunuzu elektroniğe çevirip istediğinizde mobilden veya bilgisayarınızdan ulaşmayı deneyebilirsiniz.

5️⃣ Sizin olmalı

Sonuçta, fosforlu kalemleri, altı çizilen cümleleri, ayraçları, kameraları, ses kayıtlarını kullanmayı çok seviyoruz. Bizler için işe yarar araçlar fakat hiçbiri sizin öğütücünüzden geçmiş olmuyor. Şüphesiz ki en iyi öğrenme metodu kendi aldığınız notlar, kendi ifadeleriniz ile çalışabilmenizdir. İster klavyenizle ister elinizle, isterseniz de sesinizle ama mutlaka sizin olmalı.

Sizce en iyi yöntem el yazısı mı yoksa klayyeniz mi?