MaxQDA 2022 ile Hızlı Bir Başlangıç

Bu dersimizde güncel versiyon MaxQDA 2022’nin temel bileşenlerini inceleyeceğiz. Programın arayüzünde neler var? Programı kullanırken nelere dikkat etmeliyiz? Bu sorularımıza cevap arayalım.

1. MaxQDA 2022 Kurulumu

Şimdi, ilk dersimizde de belirttiğimiz gibi programın güncel versiyonu olan MaxQDA 2022 ile eğitimlerimize başlıyoruz. Ancak, halen bir satın alım gerçekleştirmediyseniz buradan14 günlük deneme sürümü ile derslerimize eşlik edebilirsiniz. Doğrusu, uygulama öğrenmenin önemli bir parçasıdır.

Satın alma işlemi sonrası bir lisans anahtarı veya deneme sürümü talebinizde bir aktivasyon kodu mail adresinize gönderiliyor. Program kurulumunu yaptıktan sonra gelen ilk menüde bunu girerek paketi tanımlamış oluyorsunuz.

2. Bilmeniz Gereken Bazı Tanımlar

Bir önceki dersimizde de belirttiğim gibi eğer nitel araştırmalar üzerine temel bir eğitiminiz yoksa öncelikle bu süreci tamamlayıp, sonradan bu eğitimde ilerlemeniz gerektiğini hatırlatmak isterim.

Projeler: MaxQDA, içe aktardığınız dosyalarınızı bir “proje” olarak değerlendirir. Bu yüzden eğitimimizde programda yürütülen bir araştırma için sıklıkla proje ifadesinin kullanıldığını göreceksiniz.

Belgeler: Projeniz için üzerinde çalışmak istediğiniz desteklenen tüm veri türleridir. Bunlar, görüşmelerden edilen video, ses kayıtları olabilir veya herhangi bir metin, resim ve tablolardan da oluşabilir.

Kodlama: Nitel araştırma dediğimizde aklımıza ilk gelen şey. Kodlama, verilerimiz üzerinde bir etiketleme bir işaretleme yapmaktır bizim için. Bu süreç sonunda “kodlar” ve daha ilerisinde “kod sistemi” ortaya çıkar.

Kod Sistemi: Hiyerarşik biçimde sıralanmış bütün kod ve alt kod bütünlüğüdür.

3. MaxQDA 2022 Başlangıç Ekranı

3.1. Sol Bölge

Benim projeleri/ Ekip projeleri: Kendi projelerinizle ekip projelerinizi ayırmak amaçlı bu sekmelerde kolaylıkla geçişler yapabiliyorsunuz. Yakın zamanda açılan projeler bölümünün altında projeleriniz bir liste halinde görünecektir.

Yeni/ Aç/ Örnekler: Yeni bir proje amacıyla tıkladığınızda MaxQDA arayüzüne erişmiş olursunuz. Sonrasında program size çalışmanızı kaydedeceğiniz alanı ve dosya ismini soracaktır. Aç kısmı ile bilgisayarınızda bulunan .mx uzantılı projelerinizi açabilirsiniz. Program sürümleri bu uzantının devamında yer almaktadır. Yani MaxQDA 2022 için kayıtlarınızın (.mx22) şeklinde kaydedildiğini göreceksiniz.

Bu bölümden MaxQDA tarafından paylaşılan hem yardımcı dokümanlar, videolar gibi çeşitli içeriklere erişebilirken, çeşitli webinar ve aktivitelere ulaşabilirsiniz. Dilerseniz ekibe geribildirim verebilir ayrıca destek de talep edebilirsiniz.

4. MaxQDA Arayüzü ve Bileşenleri

İlk olarak, örnekler kısmından İngilizce örneği seçerek başlayalım. Nihayet programın kullanıcı arayüzüyle karşılaştık. Karşımıza gelen ekran aynen aşağıdaki gibi olacaktır.

MaxQDA 2022 temel arayüzü görüldüğü gibi toplam altı bölmeden oluşmaktadır. Aslında fonksiyonel olarak temelde kullandığımız alanlar dört penceredir (3,4,5,6). Baştan sona; ilk üst satır (1) her programda da olduğu gibi navigasyon menüsü iken, altında yer alan şeritler (2) ile MaxQDA’nın birçok özelliğine ulaşım sağlarsınız. Sol üstte (3) belge sistemini, hemen altında (4) kodlamalarla ilgili bölüm olan kod sistemini görebilirsiniz. Devamında, sağ üst bölmede (5) belgeleri inceleyebildiğimiz belge tarayıcısı yer alırken; hemen altında (6) geri çağrılan bölümler ile seçtiğiniz kodla ilgili belgelerdeki bölümleri çağırabiliyorsunuz.

İki ekranla çalışan biriyseniz, programın temel dört ana penceresiyle (3,4,5,6) ayrı ekranlarda çalışmak isteyebilirsiniz. Bunun için Windows’taki gibi sağ üst köşeden “pencereyi aç” seçeneği ile paneli diğer ekranınıza sürüklemeniz yeterli olacaktır.

Not: Görüldüğü üzere programı ilk açtığınızda geri çağrılan bölümler penceresinin gelmediğini göreceksiniz. Çünkü bu panele analiz kısmında ihtiyacınız olacaktır.

4.1. Giriş Sayfası Bileşenleri

1. Etkinleştirmeleri sıfırla: Belge ve kod sisteminde yer alan içeriklerin başındaki küçük dairelere tıkladığınızda ilgili içeriğin kırmızıya dönerek aktifleştiğini göreceksiniz. Bu şekilde birden fazla seçim yaptıktan sonra aktif belge veya kodları sıfırlamak için etkinleştirmeleri sıfırla demeniz yeterli olacaktır. Daha kolay bir yol olarak, Ctrl+L kısayoluyla seçimlerinizi iptal etmeniz mümkün.
2. Günlük: Nitel araştırmalarda, araştırmacının günlük tutması birçok kez vurgulanarak istenir. Bunun için programdaki Günlük özelliğini kullanarak, yaptığınız gün içindeki değişiklikleri kaydedip ve geriye dönük izleyebilirsiniz. Bu, ortak çalışmalarda farklı kullanıcıların projede çalışırken neyi ne zaman yaptığını takip etme kolaylığı da sağlar. Ayrıca, projenizde herhangi bir hata oluştuğunda geri dönüş yapmanızı da sağlar.
3. Ekip çalışması: MaxQDA’nın Ekip Çalışması özelliği, birden fazla kullanıcının aynı projede birlikte çalışmasını kolaylaştırır. Nitel araştırmanızda ekip arkadaşınızla ayrı kodlamalar yapabilir, görev paylaşımında bulunabilirsiniz. Ulaşılmasını istemediğiniz bölümleri kilitleyebilirsiniz.
4. Projeleri birleştir: Farklı projelerdeki verileri birleştirerek, daha büyük bir veri kümesi üzerinde çalışır ve böylece veri yönetimini daha kolay bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.
5. Projeyi farklı kaydet: Program daha öncesinde de belirttiğim gibi anlık kaydetme mantığı ile çalışmaktadır. Bu açıdan çalışmalarınızı ayrıca kaydetmek isterseniz buradan gerçekleştirebilirsiniz.
6. Projeyi kaydet ve anonimleştir: Anonimleştirme, katılımcıların kimlik bilgilerini, proje verilerinden kaldırarak projenizi anonim hale getirmenize yarar. Dolayısıyla araştırmanızdaki etik kaygılarınızı ortadan kaldırmış olursunuz.
7. Harici Dosyalar: Projenize eklemek istediğiniz belgeler, resimler, videolar ve diğer dosyalar gibi harici dosyaları projenize bağlamak için kullanılır. Harici dosyaları projenize ekleyerek, kullanmak istediğiniz belgeleri, resimleri, videoları ve diğer dosyalarınızı yönetebilirsiniz.
8. Arşiv Verisi: MaxQDA’nın bu özelliği, projedeki verilerin kaybedilmesini veya hasar görmesini önlemek için tasarlanmıştır. Arşiv verisi aynı zamanda projenin boyutunu da küçültür. Örneğin, büyük dosyalar veya veri kümeleri içeren bir projede çalışırken, arşiv verisi oluşturarak, projenin çalışması daha hızlı ve verimli hale gelebilir.

5. MaxQDA 2022 için Genel Kullanım Önerileri

• Projenizi kaydederken alan olarak bir bulut depolama alanı veya flash bellek önerilmiyor. Bunun yerine yerel dosya kullanılması tavsiye ediliyor. Bulut alanlarla program arasında dosya farklılaşma konusunda kullanıcılar uyarılmakta. Açıkçası ben doktora tez aşamamda Google Drive üzerinde yedekleme yaparak çalıştım. Bu süreçte bir sorunla karşılaşmadığımı söyleyebilirim. Uyarı ekipten, karar sizden.
• MaxQDA 2022 yaptığınız her değişiklikte projenizi otomatik kaydedecektir. Ama yine günlük yedekler almanızda fayda vardır. Bunun için en kolay yol projenizi açtığınızda direk o günün tarihi ile projeyi farklı kaydet yapmak olacaktır.
• Proje dosyanız maksimum 5 Mb veri tutabilir. Yani projenizdeki özellikle video gibi büyük içerikler bu kotayı aştığınızda proje dosyanızın içerisinde yer almazlar. Bu programda hızlı çalışmak için belirlenmiş bir sınır olsa da boyutu artırabilirsiniz.
• MaxQDA’yı kullanarak pratik yapın. Derslerde gördüğünüzü uygulayarak programın nasıl çalıştığını daha iyi anlayabilirsiniz. Uygulama yapmaktan çekinmeyin.

Bir sonraki derste görüşmek üzere…